Zakres uprawnień sędziego-komisarza

Restrukturyzacja – co do zasady – ma charakter postępowania sądowego. Chociaż kierunek ewolucji uregulowań Prawa restrukturyzacyjnego – czego wyrazem jest przykładowo ostatnia nowelizacja – wyraźnie zmierza w kierunku odformalizowania tego rodzaju spraw, a tym samym ograniczenia w nich roli sądu. Nie oznacza to jednak zupełnego pozbawienia sądowego charakteru postępowań restrukturyzacyjnych. W tym kontekście warto pamiętać, że o ile kluczowe decyzje w sprawie zawsze podejmuje sąd restrukturyzacyjny – a więc właściwy sąd rejonowy-sąd gospodarczy – to bieżący nadzór na postępowaniem należy do sędziego-komisarza.  Na czym polega jego rola?

Sędziowski nadzór nad sprawą restrukturyzacyjną

Stosownie do przepisów Prawa restrukturyzacyjnego regułą jest, że po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego czynności sądowe w postępowaniu wykonuje sędzia-komisarz. Wyjątki od tej reguły mogą wynikać jedynie z ustawy. Jednocześnie sędzia-komisarz pełni swoją funkcję do dnia zakończenia postępowania albo uprawomocnienia się postanowienia o jego umorzeniu. Chociaż także tutaj można by wskazać pewne wyjątki. Przykładowo jeżeli został złożony uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego albo ogłoszenie upadłości, sędzia-komisarz pełni swoją funkcję do dnia otwarcia postępowania sanacyjnego albo ogłoszenia upadłości albo uprawomocnienia się postanowienia o oddaleniu bądź odrzuceniu tych wniosków.

Ustawodawca jasno skatalogował obowiązki sędziego-komisarza. Zgodnie z prawem kieruje on tokiem postępowania, sprawuje nadzór nad czynnościami nadzorcy sądowego i zarządcy, oznacza czynności, których wykonywanie przez nadzorcę sądowego albo zarządcę jest niedopuszczalne bez jego zezwolenia lub bez zezwolenia rady wierzycieli, a także zwraca uwagę na popełnione przez nich uchybienia. W związku z tym jasne jest, że sędzia-komisarz musi posiadać pełną wiedzę o stanie sprawy, sytuacji, w jakiej znajduje się dłużnik, a jednocześnie zawsze musi pamiętać o celach postępowania tak, aby móc wybrać najlepszą drogę do ich osiągnięcia.

Prosty dostęp do sądu

Analizując ustawę Prawo restrukturyzacyjne w łatwy sposób, można wskazać szereg innych, szczegółowych uprawnień sędziego-komisarza. W jego gestii pozostaje chociażby uznanie za bezskuteczne w stosunku do masy sanacyjnej czynności prawnych dłużnika; rozstrzyganie sporów co do wysokości zaliczek kwartalnych należnych nadzorcy sądowemu; ustanawiania kuratora dla dłużnika po otwarciu postępowania; zatwierdzenie i zmienianie spisu wierzytelności; zwoływanie zgromadzenia wierzycieli i przewodniczenie mu, czy wydawanie postanowień w przedmiocie przyjęcia uchwały zgromadzenia. Sędzia-komisarz stwierdza także przyjęcie układu; zatwierdza plan restrukturyzacyjny, a w przypadku nieustanowienia rady wierzycieli pełni także zadanie przewidziane dla niej przez ustawodawcę.

W każdym razie sędzia-komisarz pełni jedną z kluczowych funkcji dla postępowania restrukturyzacyjnego. Z tego względu w Prawie restrukturyzacyjnym zawarto rozwiązanie dość nietypowe jak na standardy polskiego systemu prawnego. Otóż sędzia-komisarz oraz nadzorca lub zarządca sądowy – w sprawach dotyczących postępowania restrukturyzacyjnego – mogą się ze sobą porozumiewać bezpośrednio oraz za pomocą środków porozumiewania się na odległość, a więc np. telefonicznie bądź mailowo. Dzięki temu osoby pełniące te funkcje w ramach restrukturyzacji mogą na bieżąco wymieniać się kluczowymi informacjami, a jednocześnie sędzia-komisarz zyskuje możliwość niezwłocznego podejmowania czynności.

Tym samym ustawodawca stwarza perspektywy na usprawnienie biegu postępowania restrukturyzacyjnego – co ma ogromne znaczenie z punktu widzenia osiągnięcia celów restrukturyzacji. W końcu czas ma tutaj kluczowe znaczenie – zagrożeniem dla oddłużenia jest nie tylko zbyt późne wdrożenie postępowania restrukturyzacyjnego, ale również zbyt wolne przeprowadzenie sprawy. Tutaj niestety, chociażby ze względu na obciążenie pracy sądów, ciągle jest bardzo wiele do zrobienia.