Problemy z funkcjonowaniem restrukturyzowanego dłużnika są niejako naturalną konsekwencją położenia, w którym się on znalazł. Jednak nie w każdym przypadku chodzi tu o perturbacje natury ekonomicznej – niejednokrotnie trudności dotyczą chociażby możliwości dokonywania czynności prawnych, bez których właściwie nie sposób zabezpieczyć bieżącą działalność przedsiębiorstwa. Nie można także wykluczyć sytuacji, gdy dłużnik – zwłaszcza będący osobą prawną bądź jednostką organizacyjną – sam doprowadza do sytuacji, w której jego działalność z pozoru staje się niemożliwa. Co zrobić w takich okolicznościach? Okazuje się, że ustawodawca w Prawie restrukturyzacyjnym przewidział odpowiednie postępowanie w takich przypadkach.

Ustanowienie kuratora

Chodzi oczywiście o ustanowienie kuratora dla restrukturyzowanego dłużnika. W doktrynie prawa podnosi się, że kurator jest przedstawicielem podmiotu prawa (a więc osoby fizycznej, prawnej oraz jednostki organizacyjnej posiadającej jedynie zdolność prawną), który z jakiś względów nie może bądź nie jest w stanie samodzielnie prowadzić swoich praw. Co prawda to niezwykle ogólne stwierdzenia, pozwalające jednak dobrze uchwycić istotę działalności kuratora, która przybiera różnorodną postać na gruncie określonych dziedzin prawa. Czym innym więc zajmuje się kurator na gruncie prawa rodzinnego, a czymś innym przykładowo w obszarze prawa handlowego.

Analizując przepisy Prawa restrukturyzacyjnego, należy stwierdzić, że ustanowienie kuratora w tego rodzaju postępowaniach możliwe jest wówczas, gdy dojdzie do utraty przez dłużnika zdolności procesowej – co jednocześnie oznacza brak możliwości ważnego podejmowania czynności procesowych. Ustawodawca jednoznacznie wskazał, że do ustanowienia kuratora w ramach postępowania restrukturyzacyjnego może dojść wówczas, gdy dłużnik utracił zdolność procesową i nie działa za niego przedstawiciel ustawowy, a także jeżeli w składzie organów dłużnika będącego osobą prawną lub jednostką organizacyjną nieposiadającą osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, zachodzą braki uniemożliwiające ich działanie.

Dwóch kuratorów?

Jeżeli zajdą wskazane powyżej przesłanki sędzia-komisarz zyskuje uprawnienie do powołania kuratora dla restrukturyzowanego dłużnika. Gdyby jednak konieczność jego ustanowienia pojawiła się jeszcze przed rozpoczęciem restrukturyzacji, kuratora powołuje sąd. Warto jednak w tej kwestii pamiętać o kilku istotnych zastrzeżeniach, mających wpływ zarówno na sposób powoływania kuratora, jak i na jego działalność.

W pierwszej kolejności trzeba podkreślić, że jeżeli w stosunku do dłużnika ustanowiono kuratora na podstawie Kodeksu cywilnego, tą samą osobę powołuje się na tę funkcję w ramach sprawy restrukturyzacyjnej. Podobnie należy postąpić wówczas, gdy ustanowiono już kuratora w postępowaniu o otwarcie restrukturyzacji – w takich wypadkach kurator ten pełni nadal swoją funkcję także w ramach samej restrukturyzacji. Co jednak bardzo ważne, wszystkie z przedstawionych tu rozwiązań nigdy nie stoją na przeszkodzie usunięciu na zasadach ogólnych braków zdolności procesowej albo braków w składzie organów uniemożliwiających ich działanie. W każdym razie nie może dojść do sytuacji, w której za dłużnika działa dwóch kuratorów – jeżeli stosowne przeszkody usunięto na zasadach ogólnych, ustanowienie kuratora w postępowaniu restrukturyzacyjnym traci moc.

Bez względu na okoliczności kuratorowi działającemu w ramach restrukturyzacji przysługuje wynagrodzenie, którego koszty musi wyrównać dłużnik – jeżeli kurator rozlicza podatek od towarów i usług, wynagrodzenie kuratora podwyższa się o jego równowartość. Oczywiście w praktyce bardzo często występują problemy z uzyskaniem wynagrodzenia od dłużnika – stąd mogą zostać ono pokryte ze środków Skarbu Państwa, a następnie wyegzekwowane od dłużnika w trybie przepisów Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji opłat sądowych. To z kolei oznacza, że dłużnik i tak nie uniknie konieczności pokrycia wynagrodzenia kuratora.

Zobacz więcej z kategorii: dla przedsiębiorców