UPR a uchylenie postanowienia

Uproszczona restrukturyzacja nie może prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli

Wspólnym celem każdego postępowania wierzycieli jest dążenie do właściwego wyważenia interesów dłużnika i wierzycieli. Z jednej strony należy dążyć do takiego przeprowadzenia sprawy, aby przedsiębiorca mógł się „oddłużyć” i kontynuować prowadzenie swojej działalności, z drugiej zaś należy właściwie zadbać o prawa wierzycieli – restrukturyzacja po prostu nie może oznaczać ich pokrzywdzenia. Nie inaczej jest w przypadku uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego – także w tym przypadku niedopuszczalne jest pokrzywdzenie wierzyciele w wyniku tego rodzaju sprawy restrukturyzacyjnej. Stąd każde postępowanie restrukturyzacyjne wymaga odpowiedniego zbilansowania interesów dłużnika i wierzycieli. Co to oznacza w praktyce?

Wierzyciel ma swoje prawa

Ustawodawca wprowadzając w „tarczy antykryzysowej” do polskiego porządku prawnego uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne, zadbał także o zabezpieczenie interesów wierzycieli. Zgodnie z przepisami „tarczy” sąd restrukturyzacyjny ma obowiązek uchylenia skutków dokonania obwieszczenia inicjującego uproszczoną sprawę restrukturyzacyjną wówczas, gdy prowadzi on do pokrzywdzenia wierzycieli. Jednak tego rodzaju postanowienie sąd wydaje na wniosek – ma prawo go złożyć wierzyciel, dłużnik bądź nadzorca układu (a więc doradca restrukturyzacyjny, z którym dłużnik zawarł umowę przed obwieszczeniem). 

Warto zaznaczyć, że przed wydaniem postanowienia uchylającego skutki obwieszczenia, sąd ma prawo wysłuchać dłużnika, wierzyciela i nadzorcę układu. W przypadku zaś, gdy sąd restrukturyzacyjny zdecyduje o omawianym tu uchyleniu, jego skutkiem jest także powrót dłużnika do pełnego prawa zarządu swoim majątkiem. W każdym razie kluczową kwestią dla prawidłowego zrozumienia tego „bezpiecznika” przed pokrzywdzeniem wierzycieli, trzeba zrozumieć, w jaki sposób należy rozumieć ten termin?

Mądry bilans interesów dłużnika i wierzycieli

„Pokrzywdzenie wierzycieli” jest terminem stosowanym na gruncie Prawa restrukturyzacyjnego, zwłaszcza w analogicznych kontekstach, jak przywołane powyżej – a więc przede wszystkim w celu prawidłowego zabezpieczenia interesów wierzycieli, którzy po prostu mają prawo oczekiwać odpowiedniej spłaty swoich należności. Problemem polega jednak przede wszystkim na tym, że termin ten nie został zdefiniowany przez ustawodawcę – a więc stanowi wręcz klasyczny przykład zwrotu niedookreślonego, którego wykładnię pozostawia się orzecznictwu i doktrynie prawa. 

Trudno więc abstrahując od uwarunkowań konkretnego przypadku oceniać co jest, a co nie jest pokrzywdzeniem wierzycieli. Ogólnie jednak rzecz ujmując, odpowiadając na tego rodzaju wątpliwości, należy badać, czy – potencjalnie – wierzyciel mógłby w większym zakresie uzyskać zaspokojenie swoich należności prowadząc egzekucję na zasadę ogólnych, a jednocześnie, czy warunki restrukturyzacji nie oznaczają zbyt daleko idącej, nieproporcjonalnej, redukcji jego należności. Jeżeli odpowiedzi na te pytania okaże się twierdząca, istnieje duże prawdopodobieństwo, że rzeczywiście restrukturyzacja może prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli.

Jednak w praktyce rzadko sytuacja restrukturyzowanego przedsiębiorcy jest na tyle dobra, aby rzeczywiście istniały szanse na uzyskanie wyższego zaspokojenia wierzytelności poza restrukturyzacją.  W przypadku zaś uproszczonych postępowań należy pamiętać o jeszcze jednej kwestii: są one prowadzone w warunkach kryzysu gospodarczego i najczęściej dotyczą przedsiębiorców najbardziej dotkniętych jego skutkami. Z tego powodu często stanowią wręcz jedyną szansą na odzyskanie gotówki przez wierzycieli. Co oczywiście nie oznacza, iż należy z góry odrzucać możliwość ich pokrzywdzenia postępowaniem. Po prostu kwestia ta powinna być starannie badana, zarówno na etapie przygotowywania stosownego wniosku do sądu, jak i rozpoznawania go przez skład orzekający – tym bardziej, że błąd w tym obszarze może mieć bardzo poważne konsekwencje zarówno dla dłużnika, jak i wierzycieli.