Układ nie obejmuje każdej wierzytelności

W restrukturyzacji chodzi przede wszystkim o porozumie się dłużnika z wierzycielami, którzy wspólnie wypracowują sposób oddłużenia. Oczywiście decydującą rolę odgrywa tu dłużnik składający propozycje układowe, które następnie stają się podstawą do prac nad samym układem.

Jednak, aby takie propozycje móc przygotować trzeba wiedzieć, jakie dokładnie wierzytelności mogą zostać objęte układem. Zasada wydaje się prosta: układ obejmuje wierzytelności osobiste powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej; odsetki za okres od dnia otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego; wierzytelności zależne od warunku, jeżeli warunek ziścił się w czasie wykonywania układu. Jednak od tej zasady można wskazać kilka istotnych wyjątków. Jakie więc wierzytelności nie są objęte układem?

Katalog wyłączeń

Zgodnie z art. 151 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego układ nie obejmuje: wierzytelności alimentacyjnych oraz rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci oraz z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę; roszczeń o wydanie mienia i zaniechanie naruszania praw; wierzytelności, za które dłużnik odpowiada w związku z nabyciem spadku po dniu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, po wejściu spadku do masy układowej lub sanacyjnej.

Ponadto – co do zasady – układ nie obejmuje wierzytelności ze stosunku pracy oraz wierzytelności zabezpieczonej na mieniu dłużnika hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską, w części znajdującej pokrycie w wartości przedmiotu zabezpieczenia. Tu jednak wierzyciel może wyrazić zgodę na objęcie swoich praw układem. Tym samym to, czy tego rodzaju wierzytelności staną się przedmiotem postępowania restrukturyzacyjnego, czy też nie zostaną objęte układem zależy od samego wierzyciela. Swoją zgodę – jeżeli się na nią zdecyduje – wierzyciel musi wyrazić w sposób bezwarunkowy i nieodwołalny, najpóźniej przed przystąpieniem do głosowania nad układem. Zgoda może zostać wyrażona ustnie do protokołu zgromadzenia wierzycieli. Wierzyciel nie może zmienić swojego zdania.

Jak przygotować układ?

W związku z tym co, czy wskazane powyżej wierzytelności znajdą się w układzie w dużej mierze zależy od treści propozycji układowych. W końcu trudno spodziewać się, że wierzyciel będzie skłonny do wyrażenia swojej zgody – o ile ma on taką możliwość – na objęcie swoich praw układem, jeżeli nie będzie to dla niego opłacalne. Choć oczywiście wierzyciele powinni pamiętać, że ogólna sytuacja finansowa dłużnika – a przeważnie prowadzenie postępowania restrukturyzacyjnego nie jest zwiastunem jego najlepszej kondycji – może spowodować, że dochodzenie ich roszczeń w innym trybie i tak nie przyniesie spodziewanego rezultatu.

Bez względu jednak na okoliczności dłużnik – który najczęściej składa propozycje układowe – powinien je odpowiednio przygotować. Warto o tym pamiętać zwłaszcza, gdy weźmie się pod uwagę, że propozycje układowe mogą zawierać właściwie wszystkie rozwiązania, które nie sprzeciwiają się prawu. Ustawodawca nie zamieścił zamkniętego katalogu propozycja układowych, co daje dłużnik naprawdę dużą swobodę. Powinien on z niej mądrze korzystać, przez co jego postępowanie restrukturyzacyjne może być jak najbardziej kompleksowe.

Tym bardziej, że przedstawienie wierzycielowi, który posiada zabezpieczenie swoich roszczeń ograniczonym prawem rzeczowym – np. hipoteką – propozycji układowych zakładających ich pełne zaspokojenie, a przynajmniej ich zaspokojenie w nie mniejszym stopniu, niż może się on spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia, do objęcia wierzytelności z mocy prawa układem nie jest konieczna zgoda takiego wierzyciela. Wówczas taka wierzytelności wchodzi do układu z mocy prawa. To z kolei – w zdecydowanej większości przypadków – jest najlepsze rozwiązanie dla dłużnika, gdyż z tego rodzaju zabezpieczeń przeważnie korzystają wierzyciele posiadający najwyższe roszczenia.