Uczestnicy postępowania restrukturyzacyjnego – czy warto wziąć udział w postępowaniu?

Każdy wierzyciel i dłużnik – choć oczywiście ich problemy nie są tożsame, a stanowią raczej dwie strony tego samego medalu – ma wiele różnych możliwości rozwiązania pojawiających się trudności. Spłata zadłużenia, rozłożenie go na raty czy z drugiej strony podjęcie egzekucji komorniczej, to jedne z najczęściej spotykanych. Jednak w przypadku relacji profesjonalnych, a więc związanych przede wszystkim z obrotem gospodarczym, tego rodzaju odpowiedzi na powstałe problemy bardzo często są zupełnie niewystarczające. Zupełnie inaczej sprawa wygląda z restrukturyzacją, którą – w pewnym uproszczeniu – można uznać za zinstytucjonalizowany sposób na oddłużenie przedsiębiorcy, a tym samym na zaspokojenie praw wierzycieli. Kto więc może skorzystać z rozwiązań uregulowanych w Prawie restrukturyzacyjnym?

Uczestnicy restrukturyzacji

Stosowanie do przepisów Prawa restrukturyzacyjnego, uczestnikami postępowań unormowanych w tej ustawie są dłużnik, jego wierzyciele, któremu przysługuje wierzytelność bezsporna, a także wierzyciele, którym przysługuje wierzytelność sporna – jednak pod warunkiem, że uprawdopodobnił swoje prawo i został dopuszczony do udziału w postępowaniu przez sędziego-komisarza. Jednocześnie ustawodawca sprecyzował, że przez wierzyciela należy rozumieć osobę uprawnioną do żądania od dłużnika świadczenia.
W praktyce duże znaczenie ma udzielenie odpowiedzi na pytanie czy jest wierzytelność sporna – rzeczywiście bardzo często dochodzi w tym zakresie do różnego rodzaju trudności interpretacyjnych, przekładających się na problemy ze stosowaniem Prawa restrukturyzacyjnego. Przede wszystkim wierzytelność sporna musi zostać skonkretyzowana co do zakresu świadczenia dłużnika oraz jego podstawy. Co prawda ustawodawca nie wskazuje dokładnie w jaki sposób ma do tego dojść, ale podaje przykłady takiej „konkretyzacji”, tj. wezwanie do spełnienia świadczenia, zawezwanie dłużnika do próby ugodowej, wytoczenie powództwa przeciwko dłużnikowi oraz podniesienie zarzutu potrącenia w sprawie wszczętej przez dłużnika, albo co do której toczy się postępowanie przed sądem polubownym.

Jedyna szansa dla wierzycieli?

Co prawda wiele zależy od okoliczności danego przypadku – a zwłaszcza wybranego trybu postępowania – jednak w wielu wypadkach wierzyciel możliwość dochodzenia swoich praw także poza restrukturyzacją, korzystając z ogólnych instrumentów, np. postępowania cywilnego. W istocie – oczywiście z punktu widzenia wierzyciela – problem sprowadza się do ustalenia czy w ogóle istnieją jakiekolwiek, a zwłaszcza porównywalne, szanse do odzyskania należności poza postępowaniem restrukturyzacyjnym. Przeważnie są one po prostu nikłe.

Wynika to z wielu czynników, jednak najczęściej najpoważniejszym jest stan przedsiębiorstwa. W końcu, gdyby dłużnik był w stanie na bieżąco regulować swoje zobowiązania – a przynajmniej miał szanse na stosunkowo szybkie wyjście z zadłużenia – nie trzeba by było wdrażać restrukturyzacji. Tymczasem otwarcie tego rodzaju postępowania właściwie przesądza, że poza jego tokiem będzie bardzo trudno uzyskać jakiekolwiek – a już zwłaszcza wyższe – zaspokojenie swoich należności. Zresztą kwestia ta jest badana przez sąd na etapie rozpoznawania wniosku o otwarcie restrukturyzacji – gdyby jej rozpoczęcie miało doprowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli, sąd taki wniosek oddali.

Stąd najczęściej – choć to oczywiście rada o charakterze ogólnym, którą zawsze należy odnieść do realiów danej sprawy – wierzycielowi po prostu opłaca się wziąć aktywny udział w postępowaniu restrukturyzacyjnym, dbając o swoje interesy chociażby poprzez negocjację propozycji układowych. W przeciwnym razie może spodziewać się, że jego roszczenia po prostu pozostaną niezaspokojone, nawet w niewielkim stopniu.