Spis wierzytelności – podstawa każdej restrukturyzacji

Restrukturyzacja służy kompleksowemu rozwiązaniu problemu nadmiernego zadłużenia. Z tego względu trudno wyobrazić sobie jej skuteczne przeprowadzenie bez precyzyjnej znajomości jakie wierzytelności przysługują przeciwko dłużnikowi. W tym celu należy sporządzić spis wierzytelności, będący dokumentem odzwierciedlającym stan zadłużenia oraz zawierającym najważniejsze informacje dotyczące struktury i rodzaju wierzytelności. Nie ma więc wątpliwości, że jakiekolwiek błędy w przygotowaniu spisu wierzytelności mogą zawarzyć na biegu całości postępowania. Stąd opracowując ten spis nigdy nie należy abstrahować od treści przepisów Prawa restrukturyzacyjnego, wyznaczających co i na jakich zasadach należy do niego wpisać.

Wierzytelności wchodzące do spisu

Zgodnie z art. 76 ust. 1 Prawa restrukturyzacyjnego spis wierzytelności obejmuje wierzytelności osobiste w stosunku do dłużnika powstałe przed dniem otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Jest to niezwykle istotny przepis, chociażby z tego względu, że umieszczenie wierzytelności w spisie określa sumę, z którą wierzyciel uczestniczy w postępowaniu restrukturyzacyjnym. Do przygotowywania spisu wierzytelności – także z praktycznego punktu widzenia – warto podejść maksymalnie szeroko. Stąd – pomimo tego, że niektórzy przedstawiciele doktryny nie przyjmują tego poglądu – w spisie należy umieścić wszystkie wierzytelności, zarówno te, które zostały objęte układem z mocy prawa, jak i będące przedmiotem restrukturyzacji na mocy zgody wierzycieli oraz w ogóle nieobjęte postępowaniem restrukturyzacyjnym.
Skoro spis wierzytelności obejmuje wierzytelności osobiste dłużnika w jego ramach mieszą się zarówno wierzytelności publicznoprawne, jak i cywilnoprawne. Oczywiście miarodajny – zgodnie z przywołanym powyżej przepisem – jest tu dzień otwarcia postępowania, a więc wydania przez sąd stosownego postanowienia.

Tylko wiarygodne źródła wiedzy

Jeżeli spis wierzytelności ma precyzyjnie oddawać stan zadłużenia, konieczne jest jego sporządzenie na podstawie wiarygodnych źródeł. Ustawodawca zdecydował, że dokument ten ma zostać opracowany po przebadaniu ksiąg rachunkowych, innych dokumentów dłużnika, wpisów w księgach wieczystych oraz rejestrach. Nadzorca lub zarządca – odpowiedzialni za przygotowanie spisu wierzytelności – powinni dołożyć wszelkich starań, aby ustalić wszelkie wierzytelności przysługujące przeciwko dłużnikowi. Stąd należy przed opracowaniem tego dokumentu wykonać maksymalnie szeroką kwerendę, dzięki której możliwe stanie się pozyskanie wszelkich niezbędnych informacji. Oczywiście spore znaczenie ma tutaj także współpraca z dłużnikiem, który powinien wydać opracowującym spis wszelkie niezbędne dokumenty.

Zgodnie z Prawem restrukturyzacyjnym w spisie wierzytelności należy osobno umieścić wierzytelności objęte układem z mocy prawa układem oraz te wierzytelności, które będą podlegać restrukturyzacji na podstawie zgody samego wierzyciela. Ustawodawca polecił także w tym dokumencie jasno wyodrębnić szereg informacji niezbędnych dla prawidłowego przeprowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego, w tym przede wszystkim dane pozwalające na jednoznaczną identyfikację wierzyciela; sumę wierzytelności i sumę, według której będzie obliczany głos wierzyciela w głosowaniu nad układem; informację o istnieniu i rodzaju zabezpieczenia wierzytelności, a także czy jest ona uzależniona od warunku bądź czy wierzycielowi przysługuje prawo jej potrącenia; oświadczenie dłużnika o uznaniu lub odmowie uznania wierzytelności oraz sumę wszystkich wierzytelności umieszczonych w spisie wierzytelności. W praktyce spis ten przygotowywany jest według wzoru określonego w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości, stąd prawidłowe wypełnienie poszczególnych rubryk, na podstawie informacji zebranych ze wskazanych powyżej źródeł, pozwala mieć pewność, że spis wierzytelności został opracowany zgodnie z przepisami prawa. Poza tym spis składa się w postaci elektronicznej oraz zamieszcza się go w rejestrze.