Rada wierzycieli – Prawo upadłościowe przyznaje jej ważne kompetencje

Jednym z kluczowych założeń postępowania upadłościowego jest doprowadzenie do spłaty wierzycieli. Środkiem do osiągnięcia tego celu pozostaje sprzedaż składników masy upadłości, a więc w rzeczywistości prawie całego majątku dłużnika. Jednocześnie podczas sprawy upadłościowej może dojść do wielu nieprzewidzianych zdarzeń, poważnie wpływających na wierzycieli upadłego, a zwłaszcza na ich szanse otrzymania spłaty zobowiązań. Aby minimalizować ryzyko fiaska upadłości, ustawodawca przewidział wiele różnego rodzaju środków zaradczych. Jednym z nich pozostaje ustanowienie rady wierzycieli. Jakie są jej zadania i kompetencje?

Kto sprawuje nadzór na syndykiem?

Rada wierzycieli w postępowaniu upadłościowym – na mocy art. 201 ust. 1 Prawa upadłościowego – radę wierzycieli ustanawia oraz powołuje i odwołuje jej członków sędzia-komisarz z urzędu, o ile uzna to za potrzebne, albo na wniosek. Bez wątpienia rada wierzycieli, o ile zostanie powołana, stanowi niezwykle istotny organ postępowania upadłościowego. Rada ta przede wszystkim udziela pomocy syndykowi, kontroluje jego czynności, bada stan funduszów masy upadłości, udziela zezwolenia na czynności, które mogą być dokonane tylko za zezwoleniem rady wierzycieli, oraz wyraża opinię w innych sprawach, jeżeli tego zażąda sędzia-komisarz lub syndyk. Rada ma prawo także wnioskować o zmianę syndyka. Można więc przyjąć, że rada wierzycieli sprawuje nadzór nad syndykiem masy upadłości.

Poza tym zezwolenia rady wierzycieli pod rygorem nieważności wymagają następujące czynności: dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa przez syndyka, jeżeli ma trwać dłużej niż trzy miesiące od dnia ogłoszenia upadłości; odstąpienie od sprzedaży przedsiębiorstwa jako całości; sprzedaż z wolnej ręki mienia wchodzącego w skład masy upadłości; zaciąganie pożyczek lub kredytów oraz obciążenie majątku upadłego ograniczonymi prawami rzeczowymi; uznanie, zrzeczenie się i zawarcie ugody co do roszczeń spornych oraz poddanie sporu rozstrzygnięciu sądu polubownego.

Czy można odwołać członków rady wierzycieli?

Członkowie rady wierzycieli nie mogą działać we własnym interesie. Mają natomiast obowiązek kierowania się w swojej działalności interesem ogółu wierzycieli. Jeżeli członkowie rady nie wypełniają bądź nieprawidłowo wypełniają swoje obowiązki, to mogą zostać odwołani. Skład rady wierzycieli po prostu nie jest niezmienny. Zgodnie z art. 203 ust. 1 Prawa upadłościowego sędzia-komisarz ma obowiązek zmienić skład rady wierzycieli, gdy odpowiedni wniosek złoży odpowiednia część wierzycieli. Co do zasady uprawnienie to złożenie tego rodzaju wniosku przysługuje wierzycielowi lub wierzycielom mającym co najmniej piątą część sumy wierzytelności przysługujących wierzycielom będącym uczestnikami postępowania.

Niezależnie od tego zasiadający w radzie wierzycieli odpowiada za szkodę wynikłą z nienależytego pełnienia obowiązków. Od odpowiedzialności tej nie zwalnia członka działanie za pomocą pełnomocnika – odpowiada on za jego działania, jak za swoje własne.

Kto wykonuje obowiązki rady wierzycieli, jeżeli Rady nie ustanowiono?

Powołanie rady wierzycieli nie następuje w każdym postępowaniu upadłościowym. W praktyce przeważnie organ ten pojawia się w najbardziej rozbudowanych procedurach. Brak rady wierzycieli, a więc nieustanowienie, nie oznacza, iż interesy wierzycieli w ogóle nie są chronione. Stosownie do regulacji Prawa upadłościowego, jeżeli rada wierzycieli nie została powołana, to czynności dla niej zastrzeżone wykonuje sędzia-komisarz. Chodzi tu jednak przede wszystkim o wyrażanie zgody na czynności, które do swojej ważności potrzebują akceptacji rady wierzycieli. Jak chodzi o nadzór na syndykiem masy upadłości, to sędzia-komisarz i tak wykonuje tego rodzaju uprawnienia. Ma on także obowiązek przeciwdziałać sytuacji, w której mogłoby dojść do pokrzywdzenia wierzycieli. Trudno przy tym przyjąć, że sędzia-komisarz może aktywnie zabiegać o interesy wierzycieli. Nie jest to jego zadanie, co z kolei oznacza, że właściwie zawsze ustanowienie rady wierzycieli może okazać się dobrym i korzystnym rozwiązaniem.