Od maja 2018 roku rząd prowadzi proces legislacyjny zmian w Prawie upadłościowym. Pod koniec października projektodawcy zakończyli zbieranie uwag do projektu noweli, jednak sądząc po ich ilości oraz skomplikowania zgłaszanych postulatów nie należy spodziewać się zdecydowanego przyspieszenia prac. Łącznie 27 podmiotów – zwłaszcza przedstawicieli sądownictwa i organów rządowych – zgłosiło 161 uwag. Jak na razie wnioskodawca się do nich nie odniósł, jednak zaznaczył, które ze zgłoszonych wątpliwości ma zamiar wyjaśnić.

To z kolei wskazuje na możliwy kierunek dalszych prac legislacyjnych przed ich złożeniem do Parlamentu. Dodatkowo pojawiły się potwierdzone już pomysły zasadniczych zmian w projekcie oraz w ogóle w instytucji upadłości konsumenckiej, co powoduje, że proces na pewno potrwa jeszcze kilka dobrych miesięcy.

Główne założenia noweli – uproszczenie upadłości konsumenckiej

Deklarowanym celem noweli Prawa upadłościowego jest rozwiązanie problemów narosłych wobec stosowania – wprowadzonych w życie 31 grudnia 2014 roku – przepisów dotyczących upadłości konsumenckiej. Projektodawcy do głównych problemów zaliczyli dużą liczbę spraw upadłościowych byłych przedsiębiorców, korzystających z postępowania przewidzianego dla konsumentów; trudności z ustalaniem listy wierzytelności, problemy z likwidacją masy upadłości, niewystarczająca współpraca innych podmiotów z organami postępowania upadłościowego, czy brak odpowiednich gwarancji dla zabezpieczenia praw byłego małżonka upadłego konsumenta.

W związku z tym podstawowym mechanizmem mającym zostać wprowadzonym do Prawa upadłościowego jest możliwość zawierania układu z wierzycielami poza sądem – wobec licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, który będzie także czuwał nad wykonaniem układu.

Projektodawcy przewidzieli także specjalny mechanizm ochronny dla byłych małżonków upadłego konsumenta. Przede wszystkim rozwiedziony małżonek upadłego ma zyskać prawo żądania uznania skuteczności rozdzielności majątkowej wobec masy upadłości, w sytuacji, gdy w momencie jej powstania (np. w wyniku rozwodu) nie wiedział o podstawie do ogłoszenia upadłości, a powstanie rozdzielności majątkowej nie skutkowało pokrzywdzeniem wierzycieli.

Zgłaszający uwagi mają inne zdanie

Podstawowy zarzut zgłaszany przez opiniujących projekt – zwłaszcza wywodzących się ze środowiska sędziowskiego – sprowadza się do obaw o dodatkowe obciążenie (i tak mocno zapracowanych) sądów prowadzących sprawy upadłościowe, a w konsekwencji znaczne przedłużenie prowadzenia sprawy. Oceniający zwrócili uwagę przede wszystkim na liberalizację przesłanek ogłoszenia upadłości konsumenckiej, także wobec osób, które same doprowadziły do swojej niewypłacalności bądź istotnie zwiększyły jej rozmiar.

Jednocześnie zgłoszono propozycję, aby upadłości konsumenckie maksymalnie wyprowadzić poza kognicję sądów powszechnych, przekazując je np. do kompetencji syndyków (licencjonowanych doradców restrukturyzacyjnych) pod nadzorem Ministerstwa Sprawiedliwości. Taka koncepcja została potwierdzona przez Ministerstwo na X Jubileuszowym Kongresie Prawa Upadłościowego i Restrukturyzacyjnego INSO 2018 w dniu 9.11.2018 roku. Stosowny projekt uwzględniający tę koncepcję jest w przygotowaniu.

Poza tego typu propozycjami pojawiły się, zwłaszcza pochodzące ze środowiska bankowego, głosy zaniepokojenia zbyt dużym ułatwieniem w przeprowadzeniu upadłości konsumenckiej, a tym samym uwolnienia się od zobowiązań. Banki obawiają się, że sytuacji ta doprowadzi do ogłaszania upadłości „zero-majątkowych”, przez co praktycznie niemożliwym stanie się odzyskanie np. pożyczonych konsumentom pieniędzy. To z kolei może doprowadzić do zwiększania się zjawiska nadmiernego zadłużania się, zwłaszcza osób potrzebujących „szybkiej” gotówki, a jednocześnie niezdolnych do spłaty zobowiązań. Może być to spore pole do nadużyć.

Podsumowanie

Jak widać, projekt wzbudza duże emocje i spore kontrowersje. Trudno obecnie wyrokować, na jakie kroki zdecydują się projektodawcy – jednak wiemy już, że zakładana nowela zostanie mocno przepracowana. W każdym razie ustawodawca po raz kolejny musi zmierzyć się zasadniczym problem upadłości i restrukturyzacji – sprawiedliwym wyważeniem interesów wierzycieli i dłużników. To z kolei możliwe jest przede wszystkim w sytuacji, gdy wierzyciel ma gwarancje zwrotu jak największej części swoich pieniędzy, a dłużnik możliwość szybkiego powrotu do równowagi finansowej. Wydaje się, że w obecnym stanie projekt nie spełnia tych wymagań – stąd potrzeba nad nim jeszcze sporo pracy.

Zobacz więcej z kategorii: dla konsumentów