Prawo restrukturyzacyjne – skrypt dla przyszłego aplikanta

W wykazie tytułów aktów prawnych na egzamin wstępny na aplikację radcowską i adwokacką znajduje się również prawo restrukturyzacyjne. Jest to materia dla większości absolwentów prawa obca. Brak bowiem co do zasady takiego przedmiotu w toku studiów.

Do egzaminu mało czasu (dwa tygodnie) a materia trudna i obszerna. Postanowiłem zatem o przygotowaniu wpisu, który nieco przybliży i ułatwi poruszanie po tej ustawie. Moją intencją jest przygotowanie wpisu, który pozwoli odpowiedzieć na najczęściej powtarzające się pytania dotyczące prawa restrukturyzacyjnego w testach na aplikacje lub przynajmniej zakładam, że powinny się one najczęściej powtarzać bo korzystałem głównie z testów z egzaminu dla osób ubiegających się o licencję doradcy restrukturyzacyjnego.

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

Ustawa Prawo restrukturyzacyjne przewiduje cztery różne postępowania restrukturyzacyjne:

a) postępowanie o zatwierdzenie układu

b) przyspieszone postępowanie układowe

c) postępowanie układowe

d) postępowanie sanacyjne

Postępowanie o zatwierdzenie układu

Umożliwia zawarcie układu w wyniku samodzielnego zbierania głosów wierzycieli przez dłużnika bez udziału sądu.

Postępowanie toczy się z udziałem nadzorcy układu (osoby posiadającej licencję doradcy restrukturyzacyjnego, z którym dłużnik zawarł umowę cywilnoprawną – w umowie określone jest wynagrodzenia nadzorcy układu – sąd nie ma wpływu na wynagrodzenie nadzorcy). Rola sądu sprowadza się wyłącznie do zatwierdzenia układu, które odbywa się na wniosek dłużnika (wniosek restrukturyzacyjny).

Postępowanie to jest możliwe do przeprowadzenia wyłącznie wtedy, gdy wierzytelności sporne nie przekraczają 15 % ogólnej kwoty wierzytelności uprawniającej do głosowania nad układem.

Przyspieszone postępowanie układowe

Umożliwia zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności w uproszczonym trybie. Dłużnik nie może zgłosić zastrzeżeń co do umieszczenia wierzytelności w spisie wierzytelności. Postępowanie jest otwierane na wniosek restrukturyzacyjny dłużnika, który powinien zostać rozpoznany przez sąd w terminie tygodnia (wyłącznie na bazie dokumentów dostarczonych przez dłużnika).

Doradca restrukturyzacyjny może pomagać dłużnikowi na etapie przygotowania wniosku, ale nie musi. W toku postępowania mamy do czynienia z nadzorcą sądowym. Dłużnik może wskazać doradcę restrukturyzacyjnego, który ma pełnić funkcję nadzorcy sądowego w toku przyspieszonego postępowania sądowego.

Sąd jest zobowiązany do wyboru wskazanego doradcy tylko wtedy, gdy dłużnik dołączy do wniosku zgody na pełnienie przez danego doradcę restrukturyzacyjnego funkcji nadzorcy sądowego wierzycieli reprezentujących 30% sumy wierzytelności.

Wynagrodzenie nadzorcy sądowego ustalane jest po zgromadzeniu wierzycieli zwołanym w celu głosowania nad układem, przez sąd na podstawie „widełek” określonych w ustawie w drodze postanowienia.

Postępowanie to jest możliwe do przeprowadzenia wyłącznie wtedy, gdy wierzytelności sporne nie przekraczają 15 % ogólnej kwoty wierzytelności uprawniającej do głosowania nad układem.

Postępowanie wszczyna się na wniosek dłużnika (wniosek restrukturyzacyjny) o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego. Dłużnik w tym postępowaniu chroniony jest przed egzekucją od momentu otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego (zresztą tak samo jak w postępowaniu układowym i postępowaniu sanacyjnym).

Przyspieszone postępowanie układowe nie chroni przed egzekucją ze strony wierzycieli zabezpieczonych na majątku dłużnika, o ile skierowali oni egzekucję do tego majątku. Istnieje jednak możliwość zablokowania takiej egzekucji, ale tylko na 3 miesiące.

Przyspieszone postępowanie układowe powinno kończyć się zgodnie z założeniami ustawy w około 3 miesiące.

Postępowanie układowe

Umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Postępowanie to może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

W toku postępowania doradca restrukturyzacyjny również pełni funkcję nadzorcy sądowego i podobnie jak w przyspieszonym postępowaniu układowym, dłużnik może wskazać danego doradcę a sąd jest związany tym wskazaniem, o ile wierzyciele reprezentujący 30% sumy wierzytelności wyrazili zgodę na danego doradcę restrukturyzacyjnego.

Postępowanie układowe, nie powinno trwać dłużej niż 12 miesięcy. Wniosek o otwarcie postępowania układowego powinien zostać rozpoznany w terminie dwóch tygodni, chyba że istnieje konieczność wyznaczenia rozprawy. W takim przypadku sąd powinien zdecydować czy otworzyć postępowanie w terminie 6 tygodni.

Postępowanie sanacyjne

Umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych i zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Postępowanie rozpoczyna wniosek restrukturyzacyjny (wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego).

W toku postępowania o otwarcie postępowania sanacyjnego sąd może zdecydować o zabezpieczeniu majątku przez powołanie tymczasowego nadzorcy sądowego. Postępowanie powinno zostać otwarte w terminie dwóch tygodni, chyba że zaistniała konieczność wyznaczenia rozprawy to wtedy 6 tygodni.

Działania sanacyjne to takie czynności faktyczne i prawne, które zmierzają do przywrócenia dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.

Postępowanie to nie powinno według założeń ustawy trwać dłużej niż 12 miesięcy. W toku postępowania zawsze występuje zarządca (osoba posiadająca licencję doradcy restrukturyzacyjnego). Również tutaj dłużnik może wskazać daną osobę do pełnienia tej funkcji, ale pewność co do jej wyboru będzie miał tylko wtedy gdy uzyska zgody wierzycieli reprezentujących co najmniej 30% sumy wierzytelności.

Wynagrodzenie zarządcy ustala sąd. W toku postępowania sąd ustala wstępne wynagrodzenie zarządcy w drodze postanowienia, które stanowi podstawę do wypłaty przez zarządcę zaliczek kwartalnych na wynagrodzenie.

Co do zasady w tym postępowaniu odbierany jest zarząd własny dłużnikowi i to zarządca odpowiada w pełni za przedsiębiorstwo. Jednak sąd może pozostawić dłużnikowi zarząd własny w zakresie czynności nieprzekraczających zwykłego zarządu o ile jego udział jest konieczny do przeprowadzenia działań sanacyjnych a sam dłużnik daje gwarancję należytego sprawowania zarządu.

Sąd a sędzia-komisarz

W prawie restrukturyzacyjnym mamy również do czynienia z pewnym rozróżnieniem czynności, które wykonuje sąd i sędzia-komisarz. Co do zasady sąd otwiera postępowanie, ustala wynagrodzenia nadzorcy sądowego lub zarządcy, zatwierdza układ.

Sędzia-komisarz pełni funkcję nadzorcze w toku samego postępowania restrukturyzacyjnego (czyli po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego: przyspieszonego, układowego bądź sanacyjnego) do czasu jego zakończenia albo uprawomocnienia się postanowienia o jego umorzeniu.

Nadzorca i zarządca

Postępowanie restrukturyzacyjne toczy się z udziałem nadzorcy układu (postępowanie o zatwierdzenie układu), nadzorcy sądowego (przyspieszone postępowanie układowe, postępowanie układowe) lub zarządcy (postępowanie sanacyjne).

Nadzorca i zarządca odpowiadają za szkodę wyrządzoną nienależytym wykonywaniem obowiązków. W postanowienia o powołaniu zarządcy lub nadzorcy wskazuje się numer licencji doradcy restrukturyzacyjnego osoby fizycznej lub numer KRS spółki powołanej do pełnienia tej funkcji.

Zmiana nadzorcy lub zarządcy jest możliwa: a) na jego wniosek, b) w przypadku cofnięcia licencji albo zawieszenia jej danemu doradcy restrukturyzacyjnemu lub członkom zarządu spółki pełniącej taką funkcję, c) na podstawie uchwały Rady Wierzycieli, d) na wniosek dłużnika, który dołączy do wniosku zgodę wierzycieli reprezentujących 30% sumy wierzytelności.

Odwołanie nadzorcy lub zarządcy dokonuje sąd w przypadku rażącego uchybienia lub braku poprawy pomimo nałożenia kary grzywny a także w przypadku niedostarczenia sądowi kopii polisy ubezpieczeniowej i oświadczenia o braku przeszkód do pełnienia funkcji pomimo wezwania przez sąd z tygodniowym terminem do wykonania tych obowiązków.

Podsumowanie

Z całą pewnością nie jest to skrypt wyczerpujący materię. Wydaje mi się jednak, że może być użyteczny dla osób które mają już mało czasu a prawo restrukturyzacyjne nie zostało jeszcze przez nich tknięte. Na pewno jednak może być to wartościowe narzędzie do rozpoczęcia nauki prawa restrukturyzacyjnego. Przeczytanie najpierw tego wpisu a dopiero potem sięgnięcie po ustawę pozwoli w mojej ocenie przeczytać ją z większym zrozumieniem.

W razie jakichkolwiek pytań lub wątpliwości zachęcam do zadawania pytań poprzez komentarze.

Wszystkim zdającym egzaminy wstępne na aplikację życzę powodzenia. Wszystkich tych, którzy egzamin zakończą wynikiem pozytywnym a są zainteresowane prawem restrukturyzacyjnym zachęcam do składania aplikacji do nasze kancelarii.