Polski Ład rodzi duże obawy. Czy słusznie?

Przedsiębiorcy, aby móc spokojnie rozwijać swoje biznesy, potrzebują przede wszystkim jasnego, przystępnie napisanego oraz rzadko zmieniającego się prawa. Niestety, polski ustawodawca od wielu lat postępuje dokładnie na odwrót, fundując zainteresowanym prawdziwą karuzelę różnego rodzaju regulacji prawnych, których przejrzystość jest – mówiąc delikatnie – wątpliwa.

Sztandarowym przykładem z ostatniego czasu jest Polski Ład, którego przepisy nie tylko zrewolucjonizowały system podatkowy, ale również wygenerowały duży wzrost kosztów prowadzenia działalności gospodarczej oraz naraziły przedsiębiorców na odpowiedzialność za błędy popełnione przy stosowaniu nowych przepisów.

Jak ich uniknąć? Okazuje się, że dobrym rozwiązaniem może okazać się prawidłowe wykorzystanie instytucji prawnych obowiązujących w polskim porządku prawnym.

Przedsiębiorcy obawiają się Polskiego Ładu

Początkiem lipca wydawnictwo Wolters Kluwer opublikowało wyniki badania „LEXOMETR Prawno-Gospodarczy 2022”, przeprowadzonego w oparciu o kwestionariusze wypełnione przez przedstawicieli sektora księgowo-podatkowego oraz księgowych z firm i instytucji. Dla reformy podatkowej określanej jako Polski Ład wyniki tego badania są wręcz miażdżące. Otóż aż 92% jego uczestników stwierdziło, że regulacje te są niejasne i niezrozumiałe. Zresztą bez ryzyka błędu można uznać, że to powszechne odczucia, panujące nie tylko wśród księgowych i przedsiębiorców. Właściwie każdy podatnik odczuł na własnej skórze, jak dużym wyzwaniem jest ustalenie treści tych przepisów.

Jednak przywołane powyżej badanie dostarcza także ciekawych informacji dotyczących obaw dotyczących stosowania Polskiego Ładu. 85% respondentów obawia się popełnienia błędu, a co za tym idzie także negatywnych konsekwencji związanych z nieprawidłową wykładnią nowych przepisów podatkowych.

Warto podkreślić, że w ostatniej edycji badania LEXOMETR uczestniczyły osoby, które prowadzą działalność w branży księgowej od przeszło dziesięciu lat – stąd reformy przepisów nie są dla nich niczym nadzwyczajnym.
Oczywiście Polski Ład to nie jedyny problem, z którym borykają się ostatnio przedsiębiorcy. Wystarczy wskazać na perturbacje gospodarcze spowodowane najpierw pandemią COVID-19, a następnie wojną w Ukrainie.

Kara za niezapłacenie podatku

Niejasne przepisy prawa nie są niczym nadzwyczajnym, choć rzeczywiście poziom niejawności, jaki prezentuje Polski Ład jest bezprecedensowy. Z praktycznego punktu widzenia pocieszającym jest fakt, że nawet pracownicy urzędów skarbowych mają duże trudności z wykładnią tych regulacji – to z kolei może oznaczać pewną przychylność na etapie kontroli.

W każdym razie – obok standardowych metod wykładni prawa – ochroną dla przedsiębiorców może okazać się korzystanie z rozwiązań, jakie dają dwie istotne ustawy: Prawo przedsiębiorców oraz Ordynacja podatkowa. Zwłaszcza w zakresie możliwości uzyskania interpretacji indywidualnej, która daje przedsiębiorcy pewność, że zastosowanie się do przedstawionej w niej przez organ wykładni nie narazi go na jakiekolwiek negatywne konsekwencje.

Poza tym warto zwrócić uwagę na przepisy Prawa przedsiębiorców, które wprowadzają takie zasady, jak: domniemanie uczciwego działania przedsiębiorcy; zasadę pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego traktowania, a zwłaszcza zasadę przyjaznej interpretacji przepisów. Warto zwrócić uwagę zwłaszcza na ostatnie z tych rozwiązań.

Otóż zgodnie z art. 11 ust. 1 Prawa przedsiębiorców jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębiorcy, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich, na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ.

Właściwie trudno mieć wątpliwości, że sytuacja prawna spowodowana przez Polski Ład uprawnia do zastosowania tego mechanizmu. Może więc on być kluczowym argumentem przy ewentualnym sporze przedsiębiorcy z fiskusem czy z ZUS.