Odpowiedzialność członków zarządu a UPR

Odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki a uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne 

Odpowiedzialność własnym majątkiem za zobowiązania – w tym podatkowe – spółki jest jedną z najdotkliwszych sankcji, jaka może spotkać każdego członka zarządu. Jak wiadomo podstawowym sposobem uniknięcia tej odpowiedzialności jest zgłoszenie w odpowiednim czasie wniosku o rozpoczęcie restrukturyzacji lub o ogłoszenie upadłości. W tym kontekście warto podkreślić, że podobny skutek ma wszczęcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, stąd – zwłaszcza po uchyleniu stanu epidemii, który zakończy „zawieszenie” osobistej odpowiedzialności członków zarządu – również skorzystanie z tego rodzaju rozwiązań restrukturyzacyjnych pozwoli pełniącym funkcje w zarządzie spać spokojnie. 

Zmiany w czasach COVID-19

W pierwszym rzędzie należy pamiętać, że stosownie do art. 15zzra „tarczy antykryzysowej” w okresie pandemii nie biegnie termin na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości przez członków zarządu, a rozpoczęty ulega przerwaniu. Jednak do skorzystania z tego „zawieszenia” konieczne jest spełnienie dwóch przesłanek. Po pierwsze podstawa do ogłoszenia upadłości dłużnika musi powstać w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. Po drugie zaś stan niewypłacalności musi powstać z powodu kryzysu wywołanego pandemią. 

To z kolei oznacza, że do czasu odwołania trwającego stanu epidemii – na co raczej nie zanosi się w najbliższym czasie – członkowie zarządu nie mogą być pociągnięci do odpowiedzialności za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Chyba, że stan niewypłacalności nie ma żadnego związku z trwającą pandemią. W każdym razie omawiane tu wyłączenie ma bardzo duże znaczenie praktyczne, umożliwiające zdecydowanie większą elastyczność w działaniach podejmowanych przez zarządy spółek. Nie zmienia to niestety faktu, że coraz więcej firm staje na granicy upadłości, a to z kolei często oznacza konieczność składania stosownych wniosków do sądu pomimo omawianych tu koncesji.  

Jasne rozwiązania

W tym kontekście uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne jawi się, jako jedna z najlepszych – a niejednokrotnie także ostatnich – dróg do wyjścia z kryzysu. Warto pamiętać, że wszczęcie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego – podobnie, jak tradycyjnych typów restrukturyzacji, czy ogłoszenie upadłości – chroni członków zarządu przez osobistą odpowiedzialnością za zobowiązania spółki. Oczywiście ta „ochrona” może zmaterializować się wówczas, gdyby stan epidemii został uchylony przed 30 czerwca 2021 roku, a więc przed dniem, w którym utracą moc obowiązującą przepisy „tarczy antykryzysowej” odnoszące się do uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. 

Oczywiście można wyobrazić sobie przedłużenie obowiązywania tychże przepisów, jednak z wielu względów wydaje się to mało prawdopodobne. Podstawowym z nich jest fakt opracowywania przez ustawodawcę noweli Prawa restrukturyzacyjnego, która miałaby na stałe wprowadzić do polskiego systemu prawa rozwiązania znane z uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. Jeżeli więc cel uda się osiągnąć, przedłużanie obowiązywania stosownych przepisów „tarczy antykryzysowej” wydaje się zbędne. 

Niemniej jednak warto odnotować, że ustawodawca wprost zdecydował, że członek zarządu, który rozpocznie uproszczoną restrukturyzację wobec prowadzonej przez siebie spółki nie poniesienie odpowiedzialności przewidzianej za szkodę wyrządzoną wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości w terminie określonym przez Prawo upadłościowe; zobowiązania spółki na zasadach zdefiniowanych przez Kodeks spółek handlowych oraz zaległości podatkowe, w myśl przepisów Ordynacji podatkowej. Wyłączenia te mają zastosowania również wówczas, gdy co prawda nie uda się z sukcesem sfinalizować uproszczonej restrukturyzacji, ale w jej wyniku doszło do otwarcia sanacji (bądź pod pewnymi warunkami innego z postępowań restrukturyzacyjnych) lub do złożenia uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości.