Nowe Prawo zamówień publicznych

Nowe Prawo zamówień publicznych to zarówno szansa, jak i wyzwanie dla przedsiębiorców

W czasie kryzysu wielu przedsiębiorców upatruje swojej szansy w realizacji kontraktów publicznych. W rzeczywistości jednak – przynajmniej do tej pory – zamówienia publiczne stanowiły zarówno szanse, jak i zagrożenie. Niestety można by mnożyć przykłady sytuacji, w których podpisanie umowy na wykonanie takiego zamówienia stanowiło przysłowiowy „gwóźdź do trumny” dla prowadzącego działalność gospodarczą. Wystarczy tu wspomnieć o wieloletnich kontraktach, które nieraz po kilkunastu miesiącach od podpisania umowy stawały się zupełnie nieopłacalne, tym samym poważnie obciążając wykonawcę. Tymczasem od 1 stycznia br. weszło w życie nowe Prawo zamówień publicznych, które – przynajmniej w założeniu – powinno rozwiązać dotychczasowe problemy systemu, w tym dotyczące waloryzacji umów. 

Dialog pomiędzy zamawiającym a wykonawcom

Jednak kwestia waloryzacji – choć z pewnością bardzo istotna – nie jest jedyną, którą ustawodawca zajął się w ramach obowiązującego już Prawa zamówień publicznych. W istocie jest to bardzo poważna zmiana zarówno dla zmawiających, jak i (w tym potencjalnych) wykonawców. Chociażby z tego względu bardzo trudno kompleksowo omówić wszystkie zagadnienia, jakie ustawodawca wprowadził do nowego ustawodawstwa dotyczącego zamówień publicznych – jednak z pewnością warto zwrócić uwagę na najważniejsze kwestie. 

Wśród nich należy w pierwszym rzędzie wyróżnić zmianę filozofii leżącej u podstaw Prawa zamówień publicznych. Obecnie położono nacisk na współpracę pomiędzy udzielającym zamówienia, a wykonawcą – także na etapie konstruowania samej umowy. Z tych względów ustawodawca wprowadził przepisy umożliwiające prowadzenie dialogu z wykonawcą oraz zasadę współdziałania przy realizacji zamówienia. Poza tym prawodawca położył dużo większy, niż dotychczas nacisk na kwestie związane z jakością zrealizowanego zamówienia. Słowem – od Nowego Roku zdecydowanie bardziej ma liczyć się efekt, a nie cena. Trzeba jednocześnie zauważyć, że wprowadzenie tego rodzaju założeń będzie wymagało przełamania nawyków ciągle dominujących wśród wielu zamawiających. 

Obowiązkowa waloryzacja umów

Z punktu widzenia przedsiębiorców zainteresowanych realizacją publicznych kontraktów kluczowe znaczenie mają regulacje dotyczące waloryzacji zawartych umów. Zwłaszcza w obecnej sytuacji zmienność na rynkach jest tak duża, że nie sposób przewidzieć w jaki sposób będą kształtować się koszty wykonania kontraktu. Nawet przed pandemią kwestie związane z waloryzacją umowy o wykonanie zamówienia publicznego były jednymi z częściej podnoszonych argumentów przeciwko ubieganiu się o wykonawstwo dużych kontraktów. Zwłaszcza dla tych, którzy mieli trudne doświadczenia z próbami wynegocjowania waloryzacji tego rodzaju kontraktów. Tymczasem w dobie zmagań z gospodarczymi skutkami pandemii zyskują one szczególne znaczenie.

Zgodnie z nowymi przepisami w umowie, której przedmiotem są roboty budowlane lub usługi, zawartej na okres dłuższy, niż 12 miesięcy klauzul dotyczących wprowadzania zmian należy wykonawcy w przypadku zmian cen materiałów lub kosztów istotnych dla realizacji zamówienia. To z kolei oznacza, że w przypadku właściwie wszystkich poważnych inwestycji, wykonawca zyska jasne i czytelne gwarancje waloryzacji kontraktu. Nie ma wątpliwości, że w tym zakresie nowe Prawo zamówień publicznych należy ocenić zdecydowanie pozytywnie. Rozstrzygnięcia ustawodawcy – oczywiście pod warunkiem właściwego konstruowania umów o realizację zamówienia publicznego – stwarzają szanse na zakończenie niekorzystnych dla przedsiębiorców praktyk podmiotów publicznych prawie zupełnie wykluczających sensowną waloryzację umów. Dlatego, pomimo wielu wyzwań, obowiązujące Prawo zamówień publicznych stwarza szanse na poprawę kondycji przedsiębiorców. Jednak – jak zawsze w przypadku nowych przepisów – to praktyka ich stosowania pokaże rzeczywisty zakres zmian. Tu z kolei bardzo potrzebna jest zmiana mentalności zamawiających.