Jak nabyć przedsiębiorstwo od spółki w restrukturyzacji

Restrukturyzacja firm w znakomitej większości przypadków polega na istotnych zmianach w obrębie struktury majątku restrukturyzowanego podmiotu. Składniki masy upadłościowej są wyprzedawane w celu zaspokojenia roszczeń wierzycieli, co dla potencjalnego inwestora jest doskonałą okazją do zakupu przedsiębiorstwa w upadłości w korzystnej cenie – nierzadko znacznie niższej, niż realna wartość rynkowa.

Co szczególnie ważne z perspektywy takiego nabywcy, transakcja tego rodzaju jest całkowicie bezpieczna i nie niesie zagrożenia w postaci przejęcia zobowiązań wykupowanej spółki czy przedsiębiorstwa należącego do upadłej spółki.

Na czym polega restrukturyzacja?

Postępowanie restrukturyzacyjne przeprowadza się w celu uchronienia spółki przed ogłoszeniem upadłości i mogącą nastąpić w konsekwencji likwidacją danego podmiotu. Co istotne, postępowanie restrukturyzacyjne może zostać otwarte wobec spółki, która jest niewypłacalna lub jedynie zagrożona niewypłacalnością.

Przez niewypłacalność rozumie się w tym przypadku zarówno utratę zdolności do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych przy jednoczesnym opóźnieniu w spłacie przekraczającym 3 miesiące, jak i sytuację, gdy wysokość zobowiązań pieniężnych przekracza wartość majątku posiadanego przez spółkę i stan taki utrzymuje się dłużej, niż 24 miesiące.

Zagrożenie niewypłacalnością oznacza, iż sytuacja ekonomiczna danego podmiotu wskazuje, że w najbliższym czasie może on stać się niewypłacalny w wyniku np. wzrostu cen usług podwykonawców, utraty kontrahentów czy innych zmian w sytuacji rynkowej.

Restrukturyzacja firm prowadzących działalność jako spółki może zostać przeprowadzona w jednym z czterech przewidzianych ustawowo trybów:

postępowanie o zatwierdzenie układu – pozasądowa restrukturyzacja spółki, w której rola sądu ogranicza się do zatwierdzenia układu z wierzycielami. W trakcie tego postępowania nie są stosowane przepisy o zabezpieczeniu majątku spółki;

przyspieszone postępowanie układowe – sądowa restrukturyzacja spółki, w trakcie której możliwe jest zawarcie układu z wierzycielami po sporządzeniu oraz zatwierdzeniu spisu wierzytelności (odbywa się to w trybie uproszczonym). Dokonywanie czynności przekraczających zwykły zarząd wymaga uzyskania zgody nadzorcy sądowego;

postępowanie układowe – sądowa restrukturyzacja spółki, pozwalająca na zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzycieli. W tym trybie postępowania również wymagana jest zgoda nadzorcy sądowego na wykonywanie czynności przekraczających zwykły zarząd;

postępowanie sanacyjne – sądowa restrukturyzacja spółki, której zasadniczym celem jest poprawa sytuacji ekonomicznej dłużnika, przywrócenie mu zdolności do wykonywania zobowiązań i ochrona przed egzekucją komorniczą. Przeprowadzenie działań sanacyjnych i zawarcie układu jest możliwe po sporządzeniu oraz zatwierdzeniu spisu wierzytelności. Reprezentanci spółki są w tym trybie postępowania pozbawieni zarządu nad majątkiem.

Konsekwencje restrukturyzacji spółki a podległe jej przedsiębiorstwa

Spółka w upadłości likwidacyjnej może zostać zakupiona przez innego przedsiębiorcę, może również dojść do objęcia albo kupowania udziałów lub akcji upadłej spółki celem przejęcia nad nią kontroli. W przypadku, gdy spółka w upadłości posiada podległe jej przedsiębiorstwo, istnieje możliwość zakupu go przez potencjalnego inwestora w ramach tzw. asset deal, czyli zakupu określonych aktywów należących do spółki. Dopuszczalne jest zarówno zakupienie całego przedsiębiorstwa, jak i jego zorganizowanych części. Pozyskane w ten sposób środki spółka w upadłości przeznacza na zaspokojenie roszczeń swych wierzycieli.

Korzyści i odpowiedzialność dla nabywcy spółki będącej w stanie likwidacji

Zakup spółki w likwidacji jest niejednokrotnie inwestycją bardzo korzystną dla nabywającego podmiotu. Wynika to nie tylko z faktu, iż możliwy jest np. zakup ruchomości od syndyka w cenie znacznie niższej od realnej wartości rynkowej, ale przede wszystkim z tego, że wraz z zakupioną spółką możliwe jest przejęcie także infrastruktury, know-how oraz innych aktywów. Pozwala to niewielkim kosztem znacząco poprawić poziom konkurencyjności przy jednoczesnym wyeliminowaniu jednego z rywali biznesowych z rynku.

Zakup spółki w upadłości jest również korzystny z innego powodu: zgodnie z obowiązującymi w Polsce regulacjami prawnymi sprzedaż taka jest sprzedażą egzekucyjną, co przekłada się na brak możliwości pociągnięcia nabywcy do odpowiedzialności za zobowiązania podatkowe upadłej spółki.

Brak odpowiedzialności w tym zakresie dotyczy także zobowiązań oraz obciążeń ustanowionych na majątku upadłej spółki, włącznie z tymi, które powstały już po ogłoszeniu upadłości. Dzięki takiemu stanowi rzeczy zakup spółki od syndyka nie wiąże się z żadnym niebezpieczeństwem w zakresie przejęcia ciężarów zobowiązań albo praw, które wynikałyby z zapisów znajdujących się w umowach zawartych przez spółkę w upadłości.

Podstawa prawna i obowiązujące przepisy

Prawne i faktyczne skutki ogłoszenia upadłości, jak również regulacje dotyczące kupna spółki czy firmy w upadłości likwidacyjnej zostały zawarte w dwóch odrębnych ustawach. Pierwszą z nich jest ustawa Prawo restrukturyzacyjne z dnia 15 maja 2015 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 243), która zastąpiła wcześniejszą ustawę Prawo upadłościowe i naprawcze. Regulacje odnoszące się do spółek handlowych znajdują się natomiast w ustawie Kodeks spółek handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 505), przy czym ustawa ta nie dotyczy spółek cywilnych, których działanie reguluje Kodeks cywilny.