Zawarcie małżeństwa prowadzi do powstania między małżonkami ustroju wspólności majątkowej. Oznacza to, że z reguły cały majątek nabywany przez małżonków od momentu zawarcia małżeństwa jest ich wspólny. Co prawda, w drodze umowy, małżonkowie mają prawo skorzystać z innego rozwiązania, ale jeżeli się na to nie zdecydują muszą liczyć się m.in. z tym, że będą razem odpowiadać za swoje długi. Na położenie majątkowe małżonków poważny wpływ ma również ogłoszenie upadłości nawet tylko jednego z nich. Co się wówczas dzieje? Jaka jest sytuacja współmałżonka upadłego dłużnika?

Upadłość a majątek wspólny – najważniejsza reguła

Zgodnie z art. 124 ust. 1 Prawa upadłościowego z dniem ogłoszenia upadłości jednego z małżonków powstaje między małżonkami rozdzielność majątkowa. Jeżeli małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej, majątek wspólny małżonków wchodzi do masy upadłości, a jego podział jest niedopuszczalny. Z punktu widzenia codziennego funkcjonowania – oczywiście pod względem majątkowym – małżonków to naprawdę daleko idące skutki. Wydanie przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości jednego z małżonków poważnie wpływa nie tylko na jego położenie, ale również na sytuację ekonomiczną jego małżonka: między pozostającymi w związku małżeńskim w takiej sytuacji automatycznie powstaje rozdzielność majątku, a cały majątek zgromadzony razem przez małżonków wchodzi w skład masy upadłości, czyli służy zaspokojeniu wierzycieli na zasadach określonych w Prawie upadłościowym.

Z praktycznego punktu widzenia niezwykle istotne znaczenie ma domniemanie wprowadzone przez ustawodawcę w art. 124 ust. 4 Prawa upadłościowego. Przepis ten stanowi, że domniemywa się, że majątek wspólny powstały w okresie prowadzenia przedsiębiorstwa przez upadłego został nabyty ze środków pochodzących z dochodów tego przedsiębiorstwa. Jednak jest to domniemanie obalalne. Tym samym współmałżonek upadłego ma możliwość wykazania, iż konkretne składniki standardowo zaliczane do majątku wspólnego małżonków ze zostały nabyte ze środków pochodzących z prowadzenia przedsiębiorstwa. Jest to ważne z punktu widzenia dochodzenia roszczeń przez tegoż współmałżonka. Jakie to roszczenia?

Małżonek upadłego w postępowaniu upadłościowym

Przede wszystkim należy pamiętać, że stosownie do przepisów Prawa upadłościowego do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej, choćby były objęte majątkową wspólnością małżeńską – z wyjątkiem przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Biorąc pod uwagę te uwarunkowania lepszym rozwiązaniem może okazać się po przyjęcie przez współmałżonka upadłego roli wierzyciela.

Prawo upadłościowe stanowi, że małżonek upadłego może dochodzić w postępowaniu upadłościowym należności z tytułu udziału w majątku wspólnym, zgłaszając tę wierzytelność syndykowi za pośrednictwem systemu teleinformatycznego obsługującego postępowanie sądowe – chodzi tu oczywiście o Krajowy Rejestr Zadłużonych. Właściwie zawsze warto rozważyć sięgnięcie po ten mechanizm, także wtedy, gdy związek małżonków nie rozpadł się. Rozwód nie jest wymagany do skorzystania po dochodzenie należności przez małżonka ze składników masy upadłości.

Samo wzięcie udziału w postępowaniu upadłościowym przez współmałżonka upadłego nie gwarantuje sukcesu, w tym sensie, że może zdarzyć się, iż fundusze masy upadłości nie wystarczą na pokrycie należności zgłoszonych przez współmałżonka. W takich okolicznościach można zastanowić się, czy nie ma jakiś innych perspektyw na odzyskanie przynajmniej części majątku wspólnego. Choć jest to trudne, to zawsze dobrym rozwiązaniem jest przynajmniej przeanalizowanie istnienia tychże możliwości. Jeżeli ich nie ma, to i tak należy przyjąć, że udział w upadłości to najlepszy sposób na próbę odzyskania wierzytelności od upadłego – bez względu na to, o jaki dokładnie rodzaj wierzytelności chodzi.

Zobacz więcej z kategorii: Aktualności