Fundacja rodzinna – co warto wiedzieć?

W dniu 25 maja br. wejdzie w życie ustawa z dnia 26 stycznia 2023 roku o fundacji rodzinnej. Z pewnością jest to jedna z najważniejszych ustaw w ostatnim czasie dla wszystkich przedsiębiorców, zwłaszcza poszukujących sposobów na dobre zabezpieczenie swojego biznesu na przyszłość, w tym w perspektywie zapewnienia jego sukcesji.

Co warto wiedzieć o fundacji rodzinnej? Jakie reguły będą rządzić jej działalnością? Okazuje się, że odpowiedzi na te pytania powinien poznać praktycznie każdy przedsiębiorca.

Co to jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na rzecz beneficjentów. Przez świadczenia te rozumie się  składniki majątkowe, w tym środki pieniężne, rzeczy lub prawa, przeniesione na beneficjenta albo oddane beneficjentowi do korzystania przez fundację rodzinną albo fundację rodzinną w organizacji, zgodnie ze statutem i listą beneficjentów. Dlatego, w praktyce rzecz ujmując, statut będzie dla fundacji rodzinnej jednym z najważniejszych dokumentów.

Konstrukcja prawna fundacji rodzinnej została tak pomyślana, aby zabezpieczyć interesy biznesu prowadzonego w gronie rodzinnym. W ten sposób ustawodawca chce odpowiedzieć na problemy z sukcesją przedsiębiorstw, z którą zmaga się coraz więc osób prowadzących działalność gospodarczą. Zwłaszcza, gdy osoby te przed laty zdecydowały się na rozpoczęcie biznesu w formie jednoosobowej działalności gospodarczej. Dzięki fundacji rodzinnej będzie możliwe dalsze prowadzenie dotychczasowej działalności gospodarczej przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesów wszystkich członków rodziny.

Fundacja rodzinna – dla kogo jest dostępna?

Zgodnie z ustawą o fundacji rodzinnej tego rodzaju podmiot może zostać utworzony przez jedną bądź kilka osób fizycznych posiadających pełną zdolność do czynności prawnych. Tym samym fundatorami fundacji rodzinnej mogą być jedynie osoby pełnoletnie, które nie zostały całkowicie bądź częściowo ubezwłasnowolnione. Do powołania tej fundacji konieczne jest złożenie przez fundatora stosownego oświadczenia. Można je zawrzeć w akcie założycielskim bądź w testamencie. Przy czym w testamencie fundacja rodzinna może mieć tylko jednego fundatora.

Co istotne fundator nie odpowiada za zobowiązania fundacji rodzinnej, ma jednocześnie prawo kierowania do jej organów uwag, opinii, lub zaleceń dotyczących działalności fundacji. Dlatego fundator, nawet jeżeli nie zasiądzie we władzach fundacji, nie utraci wpływu na bieg jej spraw.

Obok oświadczenia o ustanowieniu fundacji do powstania fundacji rodzinnej niezbędne jest ustalenie jej statutu, sporządzenie spisu mienia, ustanowienie organów fundacji rodzinnej, wniesienie funduszu założycielskiego, wpisanie do rejestru fundacji rodzinnych.

Pokrycie funduszu założycielskiego jest obowiązkiem fundatora. Wartość mienia wnoszonego z tego tytułu powinna zostać określona w statucie fundacji rodzinnej, jednak nie może być to kwota niższa, niż 100 000 zł. Poza tym obowiązkiem fundatora jest zgłoszenie powstania fundacji do specjalnego rejestru. Jeżeli fundacja zostanie powołana w testamencie, to obowiązek ten spoczywa na zarządzie.

Fundacja rodzinna – opodatkowanie

Istotną kwestią w działalności fundacji rodzinnej są obowiązujące zasady jej opodatkowania. W pierwszej kolejności warto podkreślić, że wniesienie do fundacji majątku przez jej fundatorów jest – na gruncie PIT – neutralne podatkowo. Ponadto fundacja rodzinna, co do zasady, będzie podmiotowo zwolniona z podatku CIT w zakresie prowadzonej przez siebie działalności gospodarczej. Jednocześnie wszelkie wkłady niepieniężne wniesione do osób prawnych będą podlegać opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Stąd fundacja rodzinna musi liczyć się z koniecznością pokrycia podatku w związku ze spełnianiem świadczeń na rzecz beneficjentów bądź fundatora. Pomimo tego, ogólnie rzecz ujmując, przepisy dotyczące opodatkowania fundacji rodzinnej są korzystne dla wszystkich bezpośrednio zainteresowanych jej działalnością.